Relacja dotyczy deportacji rodziny Józefa Sańca w lutym 1940 r. przez Sowietów do miejscowości Karabasz na Uralu i pracy w kopalni rudy miedzi oraz w sowchozie w obwodzie Czelabińskim. Zakres chronologiczny: 1940-1946 Miejsca wydarzeń: Osada Pieniuga, Karabasz, obwód Czelabiński

Helena Janiga, ur. 1927 r., przeżyła II wojnę światową w Wilnie. W swojej relacji opisuje bombardowania miasta, deportację dalszej rodziny przez Sowietów na wschód oraz ucieczki z miasta na wieś w przełomowcyh momentach wojny: we wrześniu 1939 r., w czerwcu 1941 r. oraz w lipcu 1944 r. Druga część relacji dot. podróży na Ziemie Zachodnie oraz pierwszych wrażeń autorki z Wrocławia, gdzie jej rodzina osiadła w 1946 r. (po krótkim pobycie w Szczecinie).   zakres chronologiczny: 1939-1946 miejsca wydarzeń: Wilno, Szczecin, Wrocław

Wspomnienia Ireny Bondarowicz z okresu zesłania do azjatyckiej części ZSRR podczas II wojny światowej. Opisuje w nich moment aresztowania, podróży i przyjazdu na miejsce. Skupia się na niuansach życia codziennego, opisuje dokładnie warunki panujące na miejscu, pracę, do wykonywania której byli zmuszeni aby przeżyć. Opisuje działanie polskiej ambasady w pomocy Polakom przebywającym na zesłaniu. Ciekawie ujmuje sposoby w jaki spędzane były przeróżne święta, oraz zwyczaje. Pod koniec relacji skupia się na swojej pracy na rzecz domu dziecka, który pomagała prowadzić. Zakres chronologiczny: 1940-1946 Miejsca wydarzeń: Atbasar, Aktiubińsk

Praca pt. Moje korzenie. Mój ród została napisana w 2002 r. przez uczennicę I Liceum Ogólnokształcącego w Środzie Śląskiej, Wiktorię Sudoł, na podstawie wspomnień jej dziadków ze strony matki i dotyczy historii dwóch rodzin: Kosieckich i Skrętkowiczów. Autorka opisuje syberyjską gehennę Marii Kosieckiej i jej pięciorga dzieci: wysiedlenie z Nowych Trok, podróż bydlęcym wagonem, trudne warunki życia codziennego w sowchozie w okolicach Bijska w Kraju Ałtajskim (chłód, brak żywności i podstawowego wypsażenia gosp. domowego, budowa ziemianki), powrót z zesłania, spotkanie z mężem w Gdyni (właściciel folwarku w Nowych Trokach, aresztowany w lutym 1944 r., zesłany do obozu, skąd trafił do armii gen. Andersa, z którą przeszedł cały szlak bojowy) i osiedlenie się w 1946 r. we Wrocławiu. Druga częśc pracy dotyczy losów rodziny Skrętkowiczów, którzy, uniknąwszy śmierci z rąk banderowców na Podolu, zostali wysiedleni na Ziemie Zachodnie i trafili do Wrocławia, skąd, po 6 tygodniach koczowania na stacji Brochów, zostali skierowani przez PUR do wsi Nippern (dziś. Mrozów), gdzie osiedli. Por.: książka Ireny Zabratyńskiej (z d. Kosieckiej), „Syberia w oczach dziecka-zesłańca” oraz opracowane przez nią zapiski z notatników ojca, Bronisława Kosieckiego, pod tytułem „Zapiski żołnierza tułacza”.   miejsca wydarzeń: Nowe Troki (wileńszczyzna), Podole, Bijsk (Kraj Ałtajski, Syberia), Wrocław zakres chronologiczny: 1898-1984

Praca pt. "Historie rodzinne" autorstwa Bogdana Niedziewicza (ur. 1945 w Pucku) dotyczy wojennych losów jego rodziców: Kazimiery (z d. Jurczyszyn) i Teofila Niedziewiczów. Autor opisuje udział Teofila, pracownika Sądu Grodzkiego w Dleatynie, w wojnie obronnej 1939 r. (internowanie na Węgrzech w obozie Nagykanizsa; dobre, pół-wolnościowe warunki życia w obozie, praca kurierska przy załatwianiu dokumentów dla żołnierzy polskich udających sie do armii we Francji, zwolnienie w 1942 r. i dwutygodniowa podróż na pieszo do Lwowa) oraz zaangażowanie Kazimiery w pomoc dla żołnierzy z rozbitych oddziałów Wojska Polskiego, które ściągnęło na nią represje po wkroczeniu Sowietów do Lwowa. Ponado praca zawiera opis represji obu okupantów wobec Polaków we Lwowie (aresztowania, łapanki), sposobów na ich uniknięcie (zatrudnienie w instytucie prof. Weigla „Instytut für Fleckfieber und Virusforschung", produkujacym szczepionki przeciw durowi) oraz trudów życia codziennego (problemy z aprowizacją, wyprawy po żywność na wieś, handel). Ostatnia cześć pracy dot. okresu powojenngo: 28-dniowa podróż zgrożonej arsztowaniem rodziny ze Lwowa do Pucka, gdzie Niedziewiczowie objęli poniemieckie gospodarstwo rolne, po czym w 1948 r. przeprowadzili się - za namową znajomych lwowiaków - do Wrocławia, gdzie Teofil podjął pracę przy odbudowie miasta (kamieniarz).   zakres chronologiczny: 1908-1948 miejsca wydarzeń: Lwów, Delatyn, Nagykanizsa (Węgry), Puck, Wrocław

polscy zesłańcy w ZSRR, najprawdopodobniej w Kazachstanie

Autobiografia Zbigniewa Pohla. Autor na początku przedstawia po krótce losy swojej rodziny, aż do II wojny światowej i napaści ZSRR na Polskę. Następnie wspomina o wywiezieniu i pobycie na Syberii oraz aresztowaniu swojego ojca i zesłania go do łagru. W dalszej części opowiada o swojej edukacji oraz o pracy dydaktycznej na Politechnice Wrocławskiej. Przedstawia także swój stosunek do obecnej władzy, opisuje swoją działalność w opozycji oraz represje jakie go z tego powodu spotkały. Zakres chronologiczny: 1897-1990 Miejsce wydarzeń: Nowogródek (Białoruś), Wrocław, Gniezno

Relacja Arkadiusza Chlebcewicza (ur. 1919, Terebeżów, Polesie) dot. sowieckich łagrów. A. Chlebcewicz, absolwent szkoły podoficerskiej, żołnierz 6. pułku lotniczego 162 eskadry myśliwskiej we Lwowie, dostał się w październiku 1939 r. do sowieckiej niewoli i po brutalnym śledztwie trafił do więzienia w Charkowie, skąd zimą 1940 r. wysłany został do obozu pracy w Workucie. Autor szczegółowo opisuje straszne warunki życia i pracy w sowieckich łagrach (Workuta, Uchta), w których spędził trzy lata, pracując przy budowie linii kolejowych i wydobyciu węgla oraz swoją późniejszą (3-letnią) pracę przymusową w portach rzecznych w Syktywkarze, Czernigowie. Wolność odzyskał w 1946 r.   Zakres chronologiczy: 1939-1946 Miejsca wydarzeń: Lwów, Charków, Workuta, Uchta, Syktywkar, Czernigów

Autorzy na początku krótko opisują rodzinną osadę Barany, Iwacewicze i okolice. Tematem przewodnim wspomnień są losy Polaków (rodziny Pohlów i Wesołowskich) wywiezionych na Syberię. Przedstawiają okoliczności wywiezienia, podróż, a także tragiczne warunki życia w posiołku Gubokoje. Autorzy dokładnie opisują: podział pracy, los dzieci oraz starszych osób. W dalszej cześci krótko wspominają o pracy w leśnych przedsiębiorstwach oraz w sowchozie. Zakres chronologiczny: lata 20 XX-1945 r. Miejsca wydarzeń: Iwacewicze (Białoruś), osada Barany (Białoruś), Archangielsk (Rosja), Chołmogory (Rosja), posiołek Głubokoje (Kazachstan), posiołek Kołos (Kazachstan), Krasny Bór (Kazachstan), Dolinskaja (Ukraina).

Ze wspomnień dowiadujemy się o losach Bohdana Wróblewskiego i jego rodziny w trakcie okupacji radzieckiej. Opisuje realia życia na Syberii, oraz próby przetrwania w niegościnnym terenie. Przedstawia losy swojego brata, w armii gen. Andersa. Autor wspomina również swój tymczasowy pobyt w domu dziecka, oraz powrót do rodzinnego domu. Miejsca wydarzeń: Białystok (woj. podlaskie), Bogdanowek (Kazachstan), Kopiejsk (Rosja) Zakres chronologiczny: 18.03.1932- 21.05.1946

Relacja Zofii Daniszewskiej dot. wywozu wraz z matką na Sybir, ciężkich warunków bytowych, głodu, wędrówki za Armią Andersa, choroby matki, pobytu w domu dziecka i wędrówki wraz z opiekunami do Afryki (Uganda, Kenia), warunków życia dzieci w tamtejszych sierocińcach, nauki i wycieczek, ponownego spotkania po zakończonej wojnie z rodziną, osadnictwa na ziemiach zachodnich, nauki, pracy w banku, studiów wyższych we Wrocławiu i życia codziennego.   Zakres chronologiczny: 1939 – 2014.   Miejsca wydarzeń: Równe (Ukraina), Masindi (Uganda), Ongata Rongai (Kenia), Wenecja (Włochy), Dziedzice (pow. słupecki, woj. wielkopolskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Strzelinko (pow. słupski, woj. pomorskie), Słupsk (woj. pomorskie), Wrocław (woj. dolnośląskie)

polscy zesłańcy w ZSRR, najprawdopodobniej w Kazachstanie

Wspomnienia Eugeniusza Walniczka z wysiedlenia z Kresów Wschodnich, transportu na ziemie zachodnie Rzeczpospolitej, poszukiwania miejsca do stałego osiedlenia się, represji Urzędu Bezpieczeństwa wobec rolników indywidualnych w czasie kolektywizacji, pracy w PKS i strajku w 1980 roku.   Zakres chronologiczny: 1943-1980   Miejsca wydarzeń: Bar (Ukraina), Rodatycze (Ukraina), Lwów (Ukraina), Gródek (Ukraina), Słabocin (pow. milicki, woj. dolnośląskie), Wołów (woj. dolnośląskie), Katowice (woj. śląskie), Milicz (woj. dolnośląskie), Krotoszyn (woj. wielkopolskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Lubiąż (woj. dolnośląskie), Oława (woj. dolnośląskie), Oleśnica (woj. dolnośląskie), Strzelin (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Gdańsk (woj. pomorskie)

Wspomnienia Aleksandra Januszkiewicza dotyczące jego wstąpienia i działalności w Armii Krajowej w czasie II Wojny Światowej w Wilnie, werbowania i szkolenia nowych żołnierzy, walk o Wilno w 1944 r., internowania przez Rosjan i ucieczki z obozu, przesiedlenia do Ostródy i ucieczki przed prześladowaniem ze strony UB do Wrocławia, pracy w Zjednoczeniu Energetycznym Okręgu Dolnośląskiego, stosunków ze współpracownikami, działalności opozycyjnej i działalności w Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej.   Zakres chronologiczny: 1939 - 1996   Miejsca wydarzeń: Dawidziszki (Litwa), Kowno (Litwa), Poniewież (Litwa), Wilno (Litwa), Miedniki (Litwa), Ostróda (woj. warmińsko-mazurskie), Gdynia (woj. pomorskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Młoty (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie), Teheran (Iran), Workuta (Rosja), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie)

polscy zesłańcy w ZSRR, najprawdopodobniej w Kazachstanie

Relacja Julii Krzaklewskiej dotycząca czasu II Wojny Światowej we Lwowie, wysiedlenia zeń i pierwszych lat pobytu we Wrocławiu; świadek prowadzi narrację głównie w oparciu o losy męża, aresztowanego i więzionego przez sowieckiego okupanta, później studiującego weterynarię i medycynę i pracującego w PGR niedaleko Ołtaszyna; świadek wspomina też losy niektórych członków swojej rodziny, którzy zginęli na Kresach, warunki życia w okupowanym Lwowie, wysiedlenie i transport do Wroclawia, warunki bytowe w zniszczonym Wrocławiu tuż po wojnie, szabrowników, życie na Ołtaszynie i działalność męża zmierzającą do utworzenia muzeum Panoramy Racławickiej; świadek mówi też, iż ślub, jaki wzięła z mężem był pierwszym ślubem w katedrze wrocławskiej po wojnie.   Zakres chronologiczny: 1939- 1985 Miejsca wydarzeń: L'viv (Lwów, Ukraina), Tarnopol (Ukraina), Wrocław (woj. dolnośląskie), Rzeszów (woj. podkarpackie), Bytom (woj. śląskie)

Relacja Stanisława Srokowskiego, który jako dziecko przeżył rzeź wołyńską w miejscowości Hnilcze (woj. tarnopolskie, pow. Podhajce), a następnie został wraz z rodziną przesiedlony na Ziemie Zachodnie do wsi Zielin (woj. zachodniopomorskie, pow. gryfiński).   Zakres chronologiczny: 1939-1956.   Miejsca wydarzeń: Hnilcze (woj. tarnopolskie, pow. Podhajce), Podhajce (woj. tarnopolskie), Zielin (woj. zachodniopomorskie, pow. gryfiński), Stanisławów (obecnie Iwano-Frankiwsk, Ukraina), Huta Pieniacka (obw. lwowski, Ukraina), Panowice (obw. tarnopolski, Ukraina), Wrocław (woj. dolnośląskie), Kędzierzyn-Koźle (woj. opolskie), Opole (woj. opolskie), Zielona Góra (woj. lubuskie), Kostrzyn (pow. poznański, woj. wielkopolskie),  Mieszkowice (pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie)

Autorka na początku przedstawia swoje dzieciństwo i młodość. Wspomina o napadach UPA na Polaków. Następnie dokładnie opisuje pobyt wraz z dziećmi i rodzicami na Syberii. Przedstawia warunki podróży. Opowiada o tragicznych warunkach życia, głodzie i próbie przetrwania w niegościnnym terenie. Wspomina o związku z innym zesłańcem. Później opowiada o nieudanej próbie powrotu do Polski i o pracy w kołchozie w Nowogardzie. Autorka opisuje trudy życia, a szczególnie wysiłek związany ze zdobyciem pożywienia. Wspomina również swój powrót do Polski Zakres chronologiczny: 1918-1947 Miejsca wydarzeń: Mszana Dolna (woj. małopolskie, pow. limanowski), Liłużnów (Ukraina), Tomsk (Rosja), Nowogard (woj. zachodniopomorskie, pow. goleniowski), Poznań (woj. wielkopolskie), Chociwel (woj. zachodniopomorskie, pow. stargardzki)

polscy zesłańcy w ZSRR, najprawdopodobniej w Kazachstanie

Relacja Stanisławy Szarycz dotyczy zesłania na Syberię, realiów życia w Archangielsku, osiedlenia we Wrocławiu w 1946 roku, zniszczeń wojennych i odbudowy miasta a także sytuacji Sybiraków po II Wojnie Światowej.   Zakres chronologiczny: 1935-2017   Miejsca wydarzeń: Planty (woj. nowogródzkie), Baranowice (woj. nowogródzkie), Archangielsk (Rosja), Skorokhodove (Ukraina), Wrocław (woj. dolnośląskie), Chołmogory (Rosja), Edmonton (Kanada), Toronto (Kanada), Sydney (Australia), Ratyń (woj. wielkopolskie), Zielona Góra (woj. lubuskie), Sulistrowice (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Rzeszów (woj. podkarpackie), Słupsk (woj. pomorskie)

Relacja Edwarda Roga dotyczy służby wojskowej i walki na frontach II wojny, działalności harcerskiej, 11 Samodzielnej Kampanii Łącznosci, zamieszkania na Ziemiach Zachodnich po wojnie i działalności kombatanckiej.   Zakres chronologiczny: 1928-2017   Miejsca wydarzeń: Wołyń, Równe (Ukraina),  Bydgoszcz (woj. kujawsko-pomorskie), Kołobrzeg (woj. zachodniopomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Berlin (Niemcy), Olsztyn (woj. wamińsko-mazurskie), Kiwerce (Ukraina), Kijów (Ukraina), Czelabińsk (Rosja), Kraków (woj. małopolskie), Katowice (woj. śląskie), Opole (woj. opolskie), Busko Zdrój (woj. świętokrzyskie)

Relacja Mirosława Pożarskiego dotyczy aresztowania rodziny w Wołkowyskach, wywózki na Syberię, warunków życia w kołchozie, stosunków z miejscową ludnością, amnestii w 1941 roku, pobytu w Uzbekistanie, wstąpienia do szkoły Junackiej i pobytu w Persji i Afryce, lat powojennych i okresu po powrocie do Polski, studiów w Warszawie, wyjazdu do Ostródy.   Zakres chronologiczny: 1929-2017   Miejsca wydarzeń: Syberia, Archangielsk (Rosja), Szafrikan, Buchara (Uzbekistan), Kermine (Nawoi,Uzbekistan),  Outdshroon (Republika Południowej Afryki), Tanzania, Kenia, Przylądek Dobrej Nadziej, Isfahan (Iran), Teheran (Iran), Bombaj (Indie), Czechowice-Dziedzice (pow. bielski, woj. śląskie), Chicago (Stany Zjednoczone Ameryki), Wrocław (woj. dolnośląskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Bydgoszcz (woj. kujawsko-pomorskie), Białystok (woj. podlaskie), Ostróda (woj. warmińsko-mazurskie), Olsztyn (woj. warmińsko-mazurskie), Częstochowa (woj. śląskie)