Portret współczesny świadka historii

Portret współczesny świadka historii

Ryszard Pawłowski, działacz opozycji antykomunistycznej, internowany w ośrodku odosobnienia w Nysie.

Grażyna Pańko, urodzona w 1948 roku we Wrocławiu, profesor specjalizująca się w dydaktyce historii, nauczycielka akademicka na Wydziale Nauk Historyczno-Pedagogicznym na Uniwersytecie Wrocławskim. Od 1986 roku kierowniczka w Zakładzie Dydaktyki Historii. Od 1997 roku doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie historii. Od 2002 roku na stanowisku profesora nadzwyczajnego.

Portret Współczesny Świadka Historii

Portret Współczesny Świadka Historii

Witold Sokołowski urodzony w1923 roku,obrońca Warszawy z 1939 roku, w ramach 10. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej. Uczestnik Powstania Warszawskiego, walczył w oddziale dowodzonym przez Mieczysława Niedzielskiego „Żywiciela.” Aresztowany pod koniec wojny, po wyjściu z aresztu otrzymał powołanie do Wojska Ludowego. W WL służył m.in. pod dowództwem gen. Mossora. Ze względu na przeszłość w Podziemiu, zmuszony do odejścia z WL. W późniejszych latach zajmował się przemysłem.

Relacja ks. Orzechowskiego na temat mszy św. odprawionej podczas strajku w Zajezdni Autobusowej nr 7, protestu kolejarzy, Duszpasterstwa Ludzi Pracy oraz postawy ludzi: studentów, księży, mieszkańców miasta wobec strajków i Solidarności. Ksiądz wspomina swoje kontakty z ks. Jerzym Popiełuszką, pomoc udzielaną rodzinom internowanych w stanie wojennym oraz działania antyopozycyjne podejmowane przez ówczesne władze.   Zakres chronologiczny: przed 08.1980-10.1984   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Pasikurowice (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Łącko (pow. nowosądecki, woj. małopolskie) , Gdańsk (woj. pomorskie), Nowa Ruda (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie)

Świadek opisuje swą działalność w opozycji, również uczelnianej, współpracę z KOR-em, strajk w zajezdni w Sierpniu '80, działania podejmowane przez służby państwowe w celu przeszkodzenia opozycjonistom w działalności. Wspomina zakładanie Solidarności, opowiada o pracy przy prasie niezależnej, o stosunku kleru do opozycji, o reakcjach Wrocławian, zwraca uwagę na współczesne różnice pokoleniowe i porównuje obecną i dawną sytuację na Uniwersytecie Wrocławskim, wspomina cenzurę i problemy z dostępnością do książek z historii najnowszej.   Zakres chronologiczny: 1975 - przełom XX/XXI wieku   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Zakopane (woj. małopolskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Kraków (woj. małopolskie)

Relacja Andrzeja Kiełczewskiego, członka Studenckiego Komitetu Solidarności we Wrocławiu i uczestnika strajku w zajezdni autobusowej nr 7 w sierpniu 1980 r., dotycząca strajku, jego organizacji i atmosfery panującej wśród jej uczestników a także osób postronnych, z którymi swiadek miał styczność opuszczając kilkakrotnie teren zajezdni; świadek w mniejszym stopniu poruszył wątki swojej działalności w SKS, sytuacji w momencie wprowadzenia stanu wojennego i swojej emigracji do Szwecji; zdawkowo mówi o swojej pracy w szwedzkiej firmie konsultingowej w Polsce na przełomie lat 80. i 90. XX w.   Zakres chronologiczny: 1976-1990   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Sztokholm (Szwecja), Kraków (woj. małopolskie), Gdańsk (woj. pomorskie)

Jan Leszczyński opisuje życie w Warszawie do wybuchu Powstania Warszawskiego, udział matki w Powstaniu w stopniu porucznika Armii Krajowej, mobilizacje ojca, nowe życie w okolicach Opola, problem szabrownictwa, bezkarności żołnierzy Armii Czerwonej, braki w zaopatrzeniu, następnie studia w Wyższej Szkole Ekonomicznej we Wrocławiu, manifestacje poparcia dla Rewolucji Węgierskiej w 1956 roku a także sprzeciw wobec marksistowskiemu nauczaniu na uczelni, opisuje również oprowadzanie zagranicznych wycieczek po Wrocławiu, pracę na kierowniczych stanowiskach w państwowych zakładach: Zakładach Przemysłu Tereneowego Materiałów Budowlanych numer 2, gdzie zajmował się poszukiwaniem poniemieckich zasobów budowlanych, w Polarze, w Diorze, w którym negocjował zasady współpracy z innymi firmami oraz w Intermodzie, gdzie został przewodniczącym rady robotniczej.   Zakres chronologiczny: 1933-2016   Miejsca wydarzeń: Warszawa (woj. mazowieckie), Milanówek (pow. grodziski, woj. mazowieckie), Pokój (pow. namysłowski, woj. opolskie), Nowy Targ (pow. nowotarski, woj. małopolskie), Koniówka (pow. nowotarski, woj. małopolskie), Opole (woj. opolskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Dzierżoniów (woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie), Zakopane (pow. tatrzański, woj. małopolskie), Katowice (woj. śląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Londyn (Wielka Brytania), Lwów (Ukraina), Krasków (pow. świdnicki, woj. dolnośląskie), Świdnica (woj. dolnośląskie), Gołaszyce (pow. świdnicki, woj. dolnośląskie), Włocławek (woj. kujawsko-pomorskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Bielawa (woj. dolnośląskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Szklarska Poręba (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Pilawa (pow. garwoliński, woj. dolnośląskie), Oświęcim (woj. małopolskie), Koszalin (woj. zachodniopomorskie)

Zbigniew Całkowski opisuje przeżycia rodzinne podczas rzezi wołyńskiej, dzieciństwo spędzone w Mikorzycach, naukę w zakładach "Archimedes", prowadzenie uczniowskiego klubu piłkarskiego, organizację wyjazdów na obozy i turnieje zagraniczne, opisuje również strajki, roznoszenie ulotek, wprowadzenie stanu wojennego, pracę w Wrocławskim Kombinacie Budowlanym.   Zakres chronologiczny: 1924-2016   Miejsca wydarzeń: Wołów (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Paryż (Francja), Mikorzyce (pow. wołowski, woj. dolnośląskie), Wołyń (Ukraina), Załawie (Ukraina), Sarny (Ukraina), Rokitno (Ukraina), Berlin (Niemcy), Pierusza (pow. wołowski, woj. dolnośląskie), Kłopotówka (pow. wołowski, woj. dolnośląskie), Straszowice (pow. wołowski, woj. dolnośląskie), Proszkowice (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Oborniki Śląskie (pow. trzebnicki, woj. dolnośląskie), Radłów (pow. tarnowski, woj. małopolskie), Wieluń (woj. łódzkie), Sieradz (woj. łódzkie), Głębokie (pow. międzyrzecki, woj. lubuskie), Szklarska Poręba (pow. jeleniogórskie, woj. dolnośląskie), Antwerpia (Belgia), Bruksela (Belgia), Wiedeń (Austria), Gdańsk (woj. pomorskie), Gdynia (woj. pomorskie)

Ryszard Pawłowski, działacz opozycji antykomunistycznej, opisuje losy rodziny na Wołyniu, uczestnictwo w odgruzowywaniu miasta, wychowanie patriotyczne, działaność antykomunistyczną, zaangażowanie w działaność KSS KOR, udział w manifestacjach, słuchanie audycji Radia Wolnej Europy, nawiązywanie kontaktów, uwięzienie we Wrocławiu, a następnie w ośrodku w Nysie, amnestię, a także pomoc ludności dla opozycjonistów.   Zakres chronologiczny: 1954-2016   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Nysa (woj. opolskie), Stary Śleszów (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Katowice (woj. śląskie), Bielany Wrocławskie (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Kobierzyce (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Genewa (Szwajcaria), Oława (woj. dolnośląskie)

Grażyna Pańko opisuje swoją edukację, życie akademickie na Wydziale Nauk Historycznych, wspomina profesorów historii, a także słuchanie Radia Wolna Europa w domu, reakcję uczniów i nauczycieli na list biskupów polskich do biskupów niemieckich, okres strajków w latach osiemdziesiątych oraz stan wojenny i wpływ wydarzeń tamtych lat na życie akademickie na wrocławskim uniwersytecie.   Zakres chronologiczny: 1948-2016   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Cieszyn (woj. śląskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Praga (Czechy)

Relacja Benedykta Szychowiaka, wieloletniego pracownika jednego z wrocławskich zakładów pracy i autora książki "Przemiany. Historia Wrocławskiej Fabryki", dotyczy życia zawodowego, pracy we Wrocławskiej Fabryce Mydła, zmian funkcjonowania w okresie PRL oraz związanych z transformacją ustrojową, a także strajków we wrocławskiej Pollenie w 1980 roku.   Zakres chronologiczny: 1948-2017   Miejsca wydarzeń: Poznań (woj. wielkopolskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Racibórz (woj. śląskie), Brzeg (woj. opolskie), Bydgoszcz (woj. kujawsko-pomorskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Manchester (Wielka Brytania), Haidelberg (Niemcy), Legnica (woj. dolnośląskie), Karpacz (pow. jeleniogórskie, woj. dolnośląskie), Szkalarska Poręba (pow. jeleniogórskie, woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie)

Relacja Henryka Jachym, pracownika i fotografa zakładu Elwro, dotyczy II wojny światowej z perspektywy dziecka, życia pod okupacją, pracy w zakładach chemicznych na Górnym Śląsku, w handlu i w Motozbycie, w Elamie, w Elwro i pełnienia funkcji fotografa zakładu oraz strajków w 1980 roku.   Zakres chronologiczny: 1937-2017   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Łekawica (woj. małopolskie), Tarnów (woj. małopolskie), Gliwice (woj. śląskie), Ruda Śląska (woj. śląskie), Chorzów (woj. śląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Dzierżoniów (woj. dolnośląskie), Ustrzyki Dolny (woj. podkarpackie), Zabrze (woj. śląskie), Częstochowa (woj. śląskie), Kołobrzeg (woj. zachodniopomorskie), Zakopane (pow. tatrzański, woj. małopolskie)

Elżbieta Purska, nauczycielka techniki i plastyki, opisuje działalność w Związku Nauczycielstwa Polskiego i Solidarności Oświata, wydarzenia roku 1980 we Wrocławiu, działalność opozycyjna, którą prowadziły jej koleżanki nauczycielki, powódź w 1997 roku, działalność teatrów takich jak Teatr Żydowski czy Współczesny oraz Przegląd Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu.   Zakres chronologiczny: 1942-2016   Miejsca wydarzeń: Starachowice (woj. świętokrzyskie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Kielce (woj. świętokrzyskie), Szklarska Poręba (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Karpacz (pow. jeleniogórskie, woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Kraków (woj. małopolskie)

Relacja Zdzisława Grzelaka, wieloletniego pracownika zakładu PZL-Hydral we Wrocławiu, urodzonego na terenie Niemiec. Świadek omawia sprawę powrotu rodziców do Polski, edukacji, pracy w zakładzie WSK Hydral we Wrocławiu, trybu pracy oraz sposobu traktowania pracowników w czasach Polski Ludowej, godzin pracy, stosunku pomiędzy pracownikami a kierownictwem, wsparcia socjalnego dla pracowników, pracy w Niemczech i jako taksówkarz we Wrocławiu, a także przewożenia ulotek Solidarności.   Zakres chronologiczny: 1944-2017   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Świdnica (woj. dolnośląskie), Oleśnica (woj. dolnośląskie), Leszno (woj. wielkopolskie), Miłonowice (pow. trzebnicki, woj. dolnośląskie), Badeleben (Niemcy), Sieradz (woj. łódzkie), Antonin (pow. ostrowski, woj. wielkopolskie), Jelenia Góra (woj. dolnoślaskie), Wilczyn (pow. trzebnicki, woj. dolnośląskie)

Relacja Tadeusza Głożeka, weterana II Wojny Światowej, dotyczy służby w wojsku podczas II Wojny Światowej, walk na froncie, przemarszy wojsk, otrzymania odznaczeń wojskowych, działaności konspiracyjnej w czasie wojny, przynależności do ZBoWiD-u, pracy na roli, działalności w ochotniczej straży pożarnej w Jutrzynie, życia religijnego.   Zakres chronologiczny: 1920-2018   Miejsca wydarzeń: Zabojki (Ukraina), Grudziąż (woj. kujawsko-pomorskie), Sulęcin (woj. lubuskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Strzelin (woj. dolnośląskie), Jutrzyna (pow. strzeliński, woj. dolnośląskie), Brońka (Ukraina), Tarnopol (Ukraina), Moskwa (Rosja), Warszawa (woj. mazowieckie), Poznań (woj. wielkopolskie), Zgorzelec (woj. dolnośląskie), Bolesławiec (woj. dolnośląskie), Budziszyn (Niemcy), Praga (Republika Czeska), Česká Lípa (Republika Czeska), Lubań (woj. dolnośląskie), Opole (woj. opolskie), Gliwice (woj. śląskie), Tarnów (woj. małopolskie), Kraków (woj. małopolskie), Katowice (woj. śląskie), Berlin (Niemcy), Lwów (Ukraina), Legnica (woj. dolnośląskie)

Relacja Wojciecha Zawadzkiego, wrocławskiego działacza sportowego, dotyczy studiów matematycznych na Politechnice Wrocławskiej, działalności w Akademickim Związku Sportowym, wpływu polityki na sport, działalności w Zarządzie Dolnośląskiego Związku Szachowego, założenia sportowej agencji fotograficznej, a także Wrocławia jako Europejskiej Stolicy Kultury i gospodarza World Games.   Zakres chronologiczny: 1952-2017   Miejsca wydarzeń: Głuszyca (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Świebodzice (pow. świdnicki, woj. dolnośląskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Jelcz-Laskowice (pow. oławski, woj. dolnośląskie), Gruzja, Montreal (Kanada), Moskwa (Rosja), Kopenhaga (Dania), Boszkowo (pow. leszczyński, woj. wielkopolskie), Leszno (woj. wielkopolskie), Szklarska Poręba (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Giżycko (woj. warmińsko-mazurskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie), Teheran (Iran)

Halina Duczmal-Pacowska opisuje atmosferę, jaka panowała w społeczeństwie tuż przed wybuchem II wojny światowej, wysiedlonie i przeniesienie w pierwszym transporcie w okolice Garwolina, naukę w tajnych kompletach, wycofywanie wojsk niemieckich i wkroczenie wojsk rosyjskich w kontekście pracy świadka w szpitalu polskim w Garwolinie, prześladowania po wojnie za harcerstwo, Szare Szeregi, katolicyzm. Wspomina trudności jakie napotykała w życiu zawodowym, od pierwszej pracy jako nauczycielka w gimnazjum, po obronę doktoratu jako pracownik Polskiej Akademii Nauk. W dalszej części wspomina Kongres Historii Nauki w Moskwie. Opowiada o roli malarstwa w jej życiu i o swojej 25-letnie pracy jako wykładowcy prowadzącego pracownie plastyczną na Uniwersytecie III Wieku. Dalej nakreśla historię swojego krótkiego wyjazdu do Szwecji. Prezentuje losy rodziny po wojnie, opowiada o obchodach świąt państwowych przed jej wybuchem.   Zakres chronologiczny: 1923-2018   Miejsca wydarzeń: Krotoszyn (woj. wielkopolskie), Łaskarzew (pow. garwoliński, woj. mazowieckie), Oświęcim (woj. małopolskie), Ruda Talubska (pow. garwoliński, woj. mazowieckie), Taluba (pow. garwoliński, woj. mazowieckie), Kuklówka Radziejowicka (pow. żyrardowski, woj. mazowieckie), Garwolin (woj. mazowieckie), Warszawa (woj. mazowieckie), Lipsk (Niemcy)

Portret świadka historii.