Portret Współczesny Świadka Historii

Portret Współczesny Świadka Historii

Portret Współczesny Świadka Historii

Alina Giembicka urodzona w 1923 roku w Surgwach w powiecie grudziądzkim. Ukończyła gimnazjum u Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego w Wejherowie. Z powodu działalności propolskiej ojca, jej rodzina musiała przenieść się do Poznania, gdzie przebywało wtedy wielu działaczy plebiscytowych z Powiśla. Pod koniec wojny wróciła do Sztumu. Po wojnie, przez 15 lat, pracowała jako urzędniczka w sztumskim sądzie (zasiadła też w komisji sądowo-lekarskiej). Przez pewien czas pracowała również w sztumskim liceum.

Marian Szarmach, profesor nauk humanistycznych i filolog klasyczny, opowiada o nauce w szkole podstawowej w Łasinie, szkole średniej w Kwidzyniu oraz studiach na Uniwersytecie w Toruniu. Autor relacji, opisuje społeczność uniwersytecką oraz wpływ jaki miały na nią przemiany roku 1946 i 1968, a także problem donosicielstwa. Osobnym wątkiem relacji jest zbrodnia katyńska, której ofiarą był ojciec autora relacji, a także wieloletnie ukrywanie prawdy o tym, kto dopuścił się tej zbrodni.   Zakres chronologiczny: 1939-2016 Miejsca zdarzeń: Łasin (pow. grudziądzki, woj. kujawsko-pomorskie), Sztum (pow. sztumski, woj. pomorskie), Toruń (woj. kujawsko-pomorskie), Kwidzyn (pow. kwidzyński, woj. pomorskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Wilno (Litwa), Genewa (Szwajcaria), Grudziądz (woj. kujawsko-pomorskie), Katyń (Rosja), Mantua (Włochy)

Relacja Elżbiety Ziarko z domu Wysocka, która opowiada o dzieciństwie spędzonym w Godziszce, Suszu i Ryjewie. Opisuje przenikanie się tradycji przyjezdnych z różnych stron, stosunek do ludności niemieckiej a także organizacje lokalnych zespołów ludowych na Powiślu.   Zakres chronologiczny: 1943-2016   Miejsca wydarzeń: Godziszka (pow. brodnicki, woj. kujawsko-pomorskie), Susz (pow. iławski, woj. warmińsko-mazurskie), Sztum (pow. sztumski, woj. pomorskie), Ryjewo (pow. kwidzyński, woj. pomorskie), Malbork (pow. malborski, woj. pomorskie), Siemiany (pow. iławski, woj. warmińsko-mazurskie), Klecewo (pow. kwidzyński, woj. pomorskie), Hajnówka (woj. podlaskie), Wąbrzeźno (woj. kujawsko-pomorskie), Łódź (woj. łódzkie), Toruń (woj. kujawsko-pomorskie), Brodnica (woj. kujawsko-pomorskie), Lembarg (pow. brodnicki, woj. kujawsko-pomorskie), Grudziądz (woj. kujawsko-pomorskie), Zbiczno (pow. brodnicki, woj. kujawsko-pomorskie)

Edmund Hoppe, opisuje odbudowę Sztumu, odgruzowywanie miasta, problem szabrownictwa, kryzys mieszkalnictwa, działalność w organizacji Służba Polsce oraz w Miejskiej Radzie Narodowej w Sztumie, społeczność rzemieślników w Sztumie, relacje pomiędzy Polakami a Niemcami.   Zakres chronologiczny: 1930-2000   Miejsca wydarzeń: Czersk (pow. chojnicki, woj. pomorskie), Sztum (pow. sztumski, woj. pomorskie), Pietrzwałd (pow. ostródzki, woj. warmińsko-mazurskie), Konin (woj. wielkopolskie)

Gabriela Lipska, z domu Grzecka, opisuje II Wojnę Światową na Pomorzu, wygląd i funkcjonowanie powojennego Gdańska, w tym Stoczni Gdańskiej, wysiedlenia Niemców, opisuje tworzenie się życia społecznego w Czersku, funkcjonowanie zakładu fotograficznego, który prowadziła razem z mężem.   Zakres chronologiczny: 1940-2016   Miejsca wydarzeń: Czersk (pow. chojnicki, woj. pomorskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Sztum (woj. pomorskie), Grudziądz (woj. kujawsko-pomorskie), Malbork (woj. pomorskie), Kwidzyn (woj. pomorskie), Czernin (pow. sztumski, woj. pomorskie)

Jan Ziarko, opisuje dzieciństwo spędzone pod okupacją niemiecką, funkcjonowanie oświaty w okresie powojennym w Malborku oraz Sztumie a także Związku Nauczycielstwa Polskiego, szerzenie oświaty na terenach wiejskich, osadnictwo oraz konflikty pomiędzy ludnością napływową a autochtoniczną na Ziemiach Zachodnich, problem zniszczeń wojennych w Malborku a także stosunek ludności do Żołnierzy Wyklętych.   Zakres chronologiczny: 1935-2016   Miejsca wydarzeń: Tomaszówka (Białoruś), Hajnówka (woj. podlaskie), Lublin (woj. lubelskie), Gdakowo (pow. kwidzyński, woj. pomorskie), Malbork (woj. pomorskie), Sztum (woj. pomorskie), Mikołajki Pomorskie (pow. sztumski, woj. pomorskie), Nowy Dwór Gdański (woj. pomorskie), Narewka (pow. hajnowski, woj. podlaskie), Stary Targ (pow. sztumski, woj. pomorskie), Frombork (pow. braniecki, woj. warmińsko-mazurskie), Ryjewo (pow. kwidzyński, woj. pomorski)

Relacja Heleny Lubińskiej z domu Bartkowskiej, dotyczy nauki w szkole dla dziewcząt w Kórniku, świąt narodowych i defilad wojskowych w rodzinnym Gniewie, pracy w bibliotece, wybuchu II wojny światowej i ucieczki do Warszawy, działalnośći w polskich stowarzyszeniach, przymusowego wyjazd do Niemiec, powojennej pracy zawodowej.   Zakres chronologiczny relacji: lata 20. XX w. do 2018 r.   Miejsca wydarzeń: Sztum (woj. pomorskie), Gniew (pow. tczewski, woj. pomorskie), Kórnik (pow. poznański, woj. wielkopolskie), Tczew (woj. pomorskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Postolin (pow. sztumski, woj. pomorskie), Janin ( woj. pomorskie)

Relacja Aliny Giembickiej dotyczy plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu, II wojny światowej, zbrodni w Lesie Szpęgawskim i w Piaśnicy, zatopienia MS Wilhelm Gustloff, powojennych przesiedleń, osadników przesiedlownych w ramach akcji "Wisła", dostaw przymusowych, pracy zawodowej a także życia kulturalnego w powojennym Sztumie.   Zakres chronologiczny relacji: 1923-2018   Miejsca wydarzeń: Skurgwy (pow. grudziądzki, woj. kujawsko-pomorskie), Sztum (woj. pomorskie), Wejherowo (woj. pomorskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Rhöndorf (Bad Honnef, Niemcy), Czułchów (woj. pomorskie), Olsztyn (woj. warmińsko-mazurskie), Gdynia (woj. pomorskie), Postolin (pow. sztumski, woj. pomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Malbork (woj. pomorskie), Dzierzgoń (pow. sztumski, woj. pomorskie)

Helena Lubińska, urodzona w 1915 roku w Gniewie na Kociewiu, absolwentka trzyletniej pensji u hrabiny Zamojskiej w Kórniku, do wybuchu II wojny światowej prowadziła bibliotekę Towarzystwa Czytelni Ludowych, działaczka Polskiego Związku Zachodniego, w czasie wojny robotnica przymusowa w Meklemburgii, po wojnie pracownik biblioteki.